Nếu cơ thể có quá nhiều chất oxalate thông qua đường ăn uống thì sẽ gây nguy hại đến cơ thể, đặc biệt là đối với những người đang bị mắc bệnh sỏi thận.
Oxalate là gì?
Oxalate là một phân tử tự nhiên có nhiều trong thực vật và con người. Oxalate không phải là chất dinh dưỡng cần thiết và quá nhiều oxalate còn dẫn đến nguy cơ sỏi thận. Đối với thực vật, oxalate giúp giải phóng canxi dư thừa bằng cách liên kết với oxalate. Đó là lý do tại sao nhiều thực vật chứa lượng oxalate cao. Đối với cơ thể người, oxalate được sản xuất trong gan trong quá trình trao đổi glyco hoặc có nguồn gốc từ thực phẩm và không có vai trò gì trong cơ thể người.
Cơ thể chúng ta tiêu thụ oxalate như thế nào?
Khi chúng ta ăn thức ăn chứa oxalate, các phân tử này sẽ đi qua đường tiêu hóa và được bài tiết ra ngoài như một chất thải. Khi đi qua ruột, oxalate có thể kết hợp với canxi tạo thành hợp chất canxi oxalate và được bài tiết trong chất thải. Tuy nhiên, khi có quá nhiều oxalate trong thận thì có thể dẫn đến bệnh sỏi thận. Sỏi thận canxi-oxalate là loại sỏi phổ biến nhất. Cơ thể càng có nhiều oxalate thì nguy cơ bị sỏi thận càng cao.
Như thế nào là chế độ ăn ít oxalate?
Đối với những người bị sỏi thận hoặc có nguy cơ bị sỏi thận cao nên thực hiện chế độ ăn ít oxalate để giảm nguy cơ này. Tuy nhiên, các nghiên cứu mới đây cho thấy ăn nhiều thức ăn giàu canxi kèm với thức ăn giàu oxalate tốt hơn là việc loại oxalate ra khỏi chế độ ăn hàng ngày. Bởi vì trong quá trình tiêu hóa, oxalate và canxi sẽ kết hợp với nhau trước khi đến thận, làm giảm nguy cơ hình thành sỏi thận.
Nguyên nhân làm tăng oxalate
Thực phẩm giàu vitamin C có khả năng làm tăng lượng oxalate trong cơ thể. Vitamin C chuyển hóa thành oxalate, và nếu cơ thể nạp hơn 1000mg vitamin C một ngày thì sẽ làm oxalate trong cơ thể tăng cao. Uống thuốc kháng sinh hoặc có tiền sử về bệnh tiêu hóa cũng làm tăng lượng oxalate trong cơ thể. Các vi khuẩn tốt trong đường ruột giúp giải phóng bớt lượng oxalate trong cơ thể và do đó khi lượng vi khuẩn này thấp đi thì cơ thể sẽ phải hấp thụ một lượng oxalate cao hơn.
Làm sao để giảm lượng oxalate
Uống đủ nước mỗi ngày có thể giúp thải sỏi thận ra ngoài theo đường niệu hoặc ngăn chặn nguy cơ hình thành. Tạo thói quen uống nhiều nước mỗi ngày (không nên đợi khát mới uống) hoặc cũng có thể uống các loại nước khác khi có thể. Canxi cũng rất hữu ích trong việc làm giảm lượng oxalate. Thiếu canxi có thể làm tăng lượng oxalate đến thận và do đó tăng nguy cơ hình thành sỏi thận. Làm giảm lượng muối vào cơ thể cũng có thể làm giảm nguy cơ sỏi thận bởi vì chế độ ăn nhiều muối thường khiến canxi mất đi theo đường niệu. Càng nhiều canxi và oxalate ở thận thì nguy cơ sỏi thận càng tăng.
Oxalate được đo lường như thế nào?
Đo lường lượng oxalate có trong thực phẩm thường rất khó chính xác bởi vì nó còn tùy thuộc vào thực phẩm đó được thu hoạch khi nào, được trồng ở đâu. Ngoài ra, lượng oxalate cũng có thể khác nhau tùy theo cách đo lường do đó cùng một loại thực phẩm có thể có các chỉ số oxalate khác nhau. Vì vậy, nhìn chung người ta chỉ ghi nhận oxalate có nhiều trong thực phẩm có nguồn gốc từ thực vật.
Thực phẩm nhiều oxalate
Thực phẩm giàu oxalate bao gồm trái cây, rau xanh, các loại đậu, các loại hạt và ngũ cốc. Các loại trái cây chứa nhiều oxalate bao gồm các loại quả mọng, kiwi, nho tím. Các loại rau chứa nhiều oxalate bao gồm đậu bắp, tỏi tây, rau bina, củ cải, … Để giảm lượng oxalate đưa vào cơ thể, cần tránh ăn hạnh nhân, hạt điều, đậu phụng cũng như các loại đậu. Ngoài ra, sô cô la, ca cao và trà cũng là những thực phẩm có lượng oxalate cao.
Thực phẩm nhiều canxi
Bổ sung thêm canxi khi ăn nhiều thực phẩm oxalate giúp làm giảm lượng oxalate trong đường niệu. Chọn các thực phẩm giàu canxi như sữa, yogurt, phô mai hoặc các loại rau như súp lơ, cải xoăn, cải xoong, đậu bặp để làm tăng lượng canxi vào cơ thể. Các cây họ đậu như đậu đỏ, đậu xanh, quả óc chó hay cá hồi cũng chứa khá nhiều canxi
Làm sao để phòng ngừa sỏi thận
Để giảm nguy cơ sỏi thận, hãy thêm các thực phẩm giàu canxi nếu chế độ ăn hiện tại của bạn có nhiều thực phẩm oxalate cao.
